Dat de tijden vandaag anders zijn dan toen deze kiek genomen werd, mag duidelijk zijn. Maar het principe is nog altijd actueel. Als moderne bestuurder kun je wel vinden dat je in deze wereld harder op het gas dan op de rem moet trappen, maar dan kan daar zomaar ineens de RvC langs komen met een stopteken.
Daar is Ralph Hamers deze week ook achter gekomen. Lekker bezig om UBS met hoge snelheid de digitale snelweg op te krijgen, zoals eerder ook bij ING. Maar ineens verandert alles, zoals zo vaak gebeurt in deze wereld. Plots is er niet een enkele bank om te besturen, maar zijn er twee die in elkaar gemorfd moeten worden en daar is bedachtzamer rijgedrag voor nodig dan hard vooruit.
Zwaailicht, stopteken, duimpje richting vluchtstrook en een goed gesprek later is onze Ralph wat UBS betreft z’n rijbewijs kwijt. Het zal een schok geweest zijn – je wenst het niemand toe – maar zo werkt het wel. De dynamiek van deze tijd is zo groot dat ingeslagen wegen van de ene op de andere dag kunnen veranderen van Autobahn in 30 kilometer zones.
Ik heb het hier al vaker gehad over de enorm toegenomen noodzaak van mentale lenigheid die vandaag van topbestuurders gevraagd wordt. Dat maakt hun leven, als het al gemakkelijk was, nog lastiger. De paradox is dat bedrijven en organisaties eigenlijk standaard iemand aan de top willen die vaart in de zaak brengt: “Over een jaar moeten we significant verder zijn dan nu, daarom zoeken we iemand met jouw drive en trackrecord van snelle turnaround”.
Of het nu om een transitie gaat, of een fusie, of een noodzakelijke strategische wending, de opdracht aan een interim- of nieuwe CEO is zelden: “Kalm aan, dan breekt het lijntje niet”. Ik durf gerust te zeggen dat een kandidaat-bestuurder die dat hoort, vriendelijk bedankt voor de interesse. Want waar is de uitdaging?
Het zit gewoon niet in de aard van dit specifieke beest om het rustig aan te doen.
Hoe vaak heb ik niet met topbestuurders gesproken die bij wijze van spreken briesend van ongeduld met het bit tussen de tanden in hun bestuurskamer zaten? Niet zelden licht gefrustreerd, soms zelfs met nauwelijks verholen ergernis over een organisatie die in hun ogen niet vooruit te branden was.
Niet zo snel als zij wilden en nodig vonden, bedoelden ze dan. Dat is wat vaak zo schuurt. Bestuurders worden aangetrokken om vooruit te denken, altijd ambitieuze doelen te stellen en de zaak op te stoten in de vaart der volkeren. Tegelijkertijd wordt ook de boodschap meegegeven: wel zonder al te grote risico’s, graag. Tja, OK, maar hoe hard kun je dan nog gaan? Hard genoeg om de razendsnelle marktontwikkelingen bij te houden? Hard genoeg om de concurrentie voor te blijven?
Ze doen hun best, maar rasondernemers en -bestuurders zijn diep van binnen teveel coureur om de cruise control aan te zetten. Het is gáán. Zolang de vangrail niet geraakt wordt, is er wat hen betreft niets aan de hand.
Ja, er komen natuurlijk wel eens brokken van en ook nog eens vrij spectaculair. Neem WeWork, een op zich prachtig concept van flexible office space, dat vanaf de oprichting hard ging. Maar CEO Adam Neumann wilde dusdanig snel upscalen en groeien dat hij agressieve investeringen aanging zonder onderweg ook maar even te pauzeren om de haalbaarheid ervan te checken. Dat kon niet goed gaan en ta-tuu, ta-tuu, daar was de board en daar stond Adam aan de kant.
Een erkend hardrijder als Jeff Bezos van Amazon heeft het dan weer wel gered om full speed te komen waar hij wilde. Ook ambitieuze doelen gesteld, ook agressief geïnvesteerd om te groeien, maar kennelijk heeft hij telkens net op tijd genoeg weten bij te sturen om niet te crashen.
Stuurmanskunst, dat is de crux van wel of niet succesvol leiderschap. Dat maakt dat je harder kunt gaan dan strikt genomen veilig is, maar met genoeg gogme om ervoor te zorgen dat de board je nog kan volgen zonder dat ze de sirene hoeft aan te zetten.